استان مازَندَران
استان مازَندَران (به مازندرانی: مازِرون یا مازِندِرون) (درباره? این پرونده تلفظ راهنما·اطلاعات) استانی به مرکزیت شهر ساری در شمال ایران و در کرانه‌های جنوبی دریای مازندران است و با استان‌های گلستان، سمنان، تهران، البرز، قزوین و گیلان هم‌مرز می‌باشد.[2] استان مازندران پیش از اسلام تپورستان (به پهلوی: Tapurstan.png) نامیده می‌شد که برگرفته از نام قوم تپوری (به یونانی: Τ?πυροι) است که پس از اسلام قوم طبری نام گرفتند و سرزمینشان طبرستان نامیده شد.[3][4][5] استان مازندران یکی از پرجمعیت‌ترین و متراکم‌ترین مناطق ایران از لحاظ جمعیتی است و دارای 22 شهرستان می‌باشد. مازندران پر افتخارترین استان ایران در بازی‌های المپیک است.[6] قله دماوند مرتفع‌ترین کوه ایران و بلندترین آتشفشان آسیا و خاورمیانه در مازندران و در شهرستان آمل قرار دارد.
وسعت مازندران معادل 1?46 درصد مساحت ایران است. این استان در ساحل جنوبی بزرگترین دریاچه جهان، دریای مازندران (خزر) و در کنار چهار کشور مجاور این دریا یعنی ترکمنستان، قزاقستان، روسیه و جمهوری آذربایجان از یک سو و شمال کلانشهر تهران (پایتخت ایران) از سوی دیگر قرار گرفته است. امتیاز حمل و نقل دریایی با کشورهای همسایه از طریق منطقه ویژه اقتصادی بنادر بهشهر (امیرآباد)، فریدونکنار و بندر نوشهر و اسکله رورو بهشهر[7] و سکوی نفتی بهشهر[8] در شرق مازندران، اتصال آن به راه‌آهن سراسری ایران، وجود فرودگاه‌های بین‌المللی ساری، نوشهر و رامسر، برخورداری از سه جاده ارتباطی با استان تهران و طرح در دست ساخت آزادراه تهران - شمال با امکان دسترسی سریع با فاصله کوتاه 121 کیلومتر با تهران، عبور خطوط بین‌المللی فیبر نوری، شبکه ارتباطی در مسیر کریدور بین‌المللی شمال ـ جنوب از هلسینکی فنلاند به بندر لاوان روسیه تا ساحل دریای خزر از امتیازات این استان است. اکتشافات باستان‌شناسی در غارهای کمربند و هوتو بهشهر، زیست انسانی در مازندران را به حدود 9500 سال پیش از میلاد می‌رساند. مازندران کنونی بخشی از سرزمین گسترده‌تری است که در متون تاریخی از آن با نام فراشوراگر و پتیسخوارگر یاد کرده‌اند.[9]
دسترسی به زیر‌ساخت‌های ارتباطی، به‌همراه تسهیلات زیر‌بنایی آب، برق، فاضلاب و گاز همراه با شرایط آب و هوایی معتدل، اراضی حاصلخیز، طبیعت گوناگون و مفرح ساحلی، دشتی، جنگلی و کوهستانی مساعد برای توسعه صنعت گردشگری و دسترسی به بازارهای هدف داخلی و خارجی، امکان توسعه سریع را در بخش‌های گردشگری، کشاورزی، صنعتی و تجاری، فناوری اطلاعات و ارتباطات را یک جا در خود گرد آورده است. همچنین مازندران برخوردار از میراث فرهنگی و دانش‌آموختگان با تحصیلات دانشگاهی است. مازندران باسوادترین استان کشور است و براساس آمارهای موجود دو برابر میانگین کشوری نخبه دارد که بسیاری از آنها در چند زمینه علمی نخبه هستند.[10] مازندران هر ساله در سطح بالای امید به زندگی در مردان و زنان در کشور قرار می‌گیرد.[11] مازندران یکی از استان‌های صنعتی کشور است و رتبه نخست گردشگرپذیری در ایران را دارد.[12]
با کشفیات دانشمندان در غارهای گمیشان، هوتو و کمربند، گواهی بر زندگی انسان‌ها در 75 هزار سال پیش در مازندران است؛ همچنین باستان‌شناسی در گوهرتپه بهشهر ثابت کرد مازندران و گلستان بیش از 5 هزار سال پیشینه تمدن شهری دارند. مازندران یکی از پایگاه‌های باستان‌شناسی در منطقه خاورمیانه است و در فرهنگ‌سازی و تمدن شهرنشینی مردم در ایران نقش ایفا کرده است.
استان‌های گلستان، سمنان و تهران که در اولین تقسیمات کشوری ایران در کنار مازندران، استان دوم را تشکیل داده بودند، در سال‌های 1349، 1355 و 1376 از مازندران جدا شدند.[13]